Ørsta frå A til Å, del 14 - N

N. Non

Non står for meg som det traurigaste av alle måltid frå den gongen. Non var nemleg det måltidet mor mi, venteleg under tvil, sidan givnaden min gjekk meir i retning klokehaud enn kjerringemne, tidleg overlet til meg å stå for. Vel kunne eg bli grundig lei av både hesjing og raking, men den verste barnemishandlinga eg var utsett for, var å lage til non, dekke på bordet, skjere skiver – det var vel det heile, men eg avskydde oppdraget heitt og inderleg.

I ettertid kan eg undrast på kva som var så gale med dette. Slik veret gjerne var ein middels sunnmørssommar, måtte det vel vere som ei kvild å få henge av seg det våte hesjeforkleet og kome i hus ei stund, men slik var det altså ikkje. Eg trur eg var i eit slag opprør til det regelmessige i tilveret, eit opprør som har følgt meg til denne dag. Og noko så regelmessig som desse måltida. Ikkje ti på fire, eller kvart over, men fire! Når klokka hadde passert halv fire, varskudde mor at no var det på tide å begynne. Så var det inn og skjere dei same gamle skivene av det same gamle brødet, koke den same kaffien, finne fram den same gamle osten og den same gamle sylteskåla, om det då ikkje var rabarbratid, så det kunne bli eit lite brigde. Far min hadde laga eit kjøkenbord som han nok var ikkje lite kry av, bordplata var av linoleum som var nedfelt i ei treramme, og det var eit sinnrikt uttrekkssystem, slik at bordet kunne bli dobbelt så stort. Han var ein dyktig snikkar, så det var skikkeleg gjort. Men eg ser berre for meg den svakt turkise bordplata med litt gråleg mønster og tenkjer non, non, uuthaldelege rutine, middag, middagskvild, non, kveldsmat - skal ikkje det skje noko snart? ”Get a life!” ville ein vel seie no til dags. I ettertid er det lett å sjå at det var tøv, rein nonsens så å seie, å gjere det å dekke bordet ein gong om dagen til ei lidingssoge. Men slik var det altså eg kjende det då.

Seinare har eg lært at nemninga non har røter attende til det latinske tungemålet. None skulle vere den niande timen, altså klokka tre. Kva tid landsens sunnmøringar kan ha funne på å flytte den niande timen frå tre til fire, veit ikkje eg, men eg tvilar på om det vart gjort med noko slag filologisk-filosofiske anfektelsar. Og om dei språklege røtene var aldri så langstrekte; aldri om eg klarte å late ein Herrens himmel kvelve seg over nonsstellet mitt, ei heller kjende eg dåmen frå den mangslungne gudeverda dei gamle romarane heldt seg med.