Brukande B-ord frå heimegrenda er det ikkje vandt å finne; barneforeining, basar, bedehus, bekmørkre, Bjørdalen, jau her er det berre å forsyne seg! Kan ein 10-12-åring no for tida skjøne at vi kunne gå i veker og gledje oss til ein sanitetsbasar? Venteleg ikkje. Eit pirrande førespel til basaren var det å få gå gardimellom med basarbøker, forventning og førebuing på ein og same gong. Om nokon under 50 skulle kome til å lese dette, kan eg opplyse at ei basarbok var som ei skule-skrivebok, berre med nummererte liner. Loddkjøparen skreiv namnet sitt på ei line og kosta så på seg så mange repetisjonsteikn nedover sida som ho/han fann høveleg. På neste gard kunne dei så sjå kor mange kroner grannen hadde spandert. Eg vil tru det låg ein mun marknadsføring i dette.
Det var stort sett i Bjørdalen eg fekk gå med basarbøker, og her var det ein b som lagde store hakk i gleda: bekmørkret! Basarar høyrde nemleg haustatida til og kommunen sløste så visst ikkje bort skattepengane på veglys i avkrokane. For meg var det eitt av to når det gjaldt å kome seg gjennom den trugande Tjukkeskogen: springe eller synge. Dei første åra eg gjekk åleine, vart det mest song, sidan miste eg vel trua på at mørkemaktene skulle bli paralysert av den spede songstemma mi. Desto betre var det då for basarbok-ungen å kome trygt i hus i det første huset i sjølve Bjørdalen. Der budde det fem ugifte sysken som hadde kvar sin pengepung. Då vart det mange liner, ja, jamvel sider, i basarbøkene. Men elles vart no ein liten loddseljar jamt over godt motteken. Dei tradisjonelt påhaldne sunnmøringane losna grepet om låsen på pengepungen når det kom basarbøker til gards. Så visste dei og kva pengane gjekk til, det var helst misjon eller sanitet.
Skummelt med skog! Det var her vesle Rødhette gjekk, og plutseleg kom det ein ulv!
Langt om lenge kom den etterlengta basarkvelden. Folk gjekk vel stort sett mann av huse, og det var godt om jamaldringar ein kunne ståke med. Kva foreldre som hadde meistra oppsedinga og kven som hadde vore mindre heldig, viste seg når den obligatoriske talaren kom på stolen. Då skulle ungane til skikkeleg folk sitje i ro og teie. No meiner eg av hjarta at dei som oppseda meg, var skikkeleg folk, men diverre vart det ein tendens til basar-utagering då eg nærma meg ten-åra. Dette er vel noko mange foreldre har fått røyne; ein vil så vel, og så gjev avkomet seg til å ”utagere”. No var målestokken så heilt annleis på 50-talet. Ein kunne oppnå dårlegare rykte med å flire under basartalen enn det dagens unge må spy innandørs på Shell for å klare. Men attende til dei meir uskuldsreine barneåra då ein tedde seg som folk på basar: Stemninga vart piska gradvis opp med runde etter runde med åresalg. Etter timar med årar, kaffi, talar og drøs, nærma o salige stund uten like seg: trekninga! Etter veker med loddsalg, ein lang og innhaldsrik laurdagskveld, timar med rensel inn og ut av dørene på Ungdomshuset eller Bjørdalsskulen, nærma sælestunda seg; der det skulle avslørast kven som hadde vunne ei brodert sofapute, ein glasvase frå Samvirke, ei dokke ( og for ei forlystelsens stund om ein innbarka ungkar vann ei dokke eller ein barnegensar!). Hovudgevinsten var gjerne ein vakkert brodert duk. Eg minnest ein gong eg som framvokstring vart vekt ein tidleg søndagsmorgon av mor som spent spurde kven som hadde vunne hardangersaumduken. ”Han ligg i pjekkertlomma mi,” svarte eg svevndrukken. Noko vonbroten vart vel mor då ho fann ein liten løpar i lomma, men hardangersaum var det, av beste merke, og løparen har eg framleis.
Hardangersaum, men ikkje sjølvaste duken!
Så var det heimvegen frå basar. Ein gong var eg vel så liten at eg gjekk heim i lag med mor, men det er gløymt. Dei heimturane eg hugsar, er då basarkjerringane let det dryge, og selde årar så lenge det var skillingar å lokke av folk, dei seine haustkveldane, langt forbi vanleg leggetid, då bekmørkret slett ikkje var trugande, då vi var mange i flokk, og ein heimtur på eit par kilometer godt kunne ta eit par timar, då det ikkje var sett grenser for innetid, ettersom vi måtte få oververe sjølve trekninga, glade, mørke haustkveldar som berre hadde ein sorg i seg: det var så lenge til neste basar!
Ein noko særeigen variant var det når Barneforeininga i Bjørdalen hadde basar. Denne foreininga var heilt og fullt barnestyrt, ikkje eit menneske over 13 hadde talerett. Vi hadde møte, og vi broderte duk. Traktementet stod nok mødrene for, men elles styrte vi sjølve. Den broderte duken gjekk på omgang og må ha vore eit underleg klenodium for den som vann. Sjølvlaga foreiningssong hadde vi og, det eg minnest av melodien verkar nokså heimespøta, og ordlyden var slik: ”Ja, no er det barneforeining, vi strikkar og syr det vi kan. Om hausten då har vi ein liten basar til inntekt for barneheimen.”
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar