Karen på Madeira

Reisa til Madeira starta ikkje heilt etter planen. Eg fekk ei slags solidaritetskjensle med togpendlarane på Austlandet då eg stod på perrongen på den vesle lokalstasjonen og venta på eit tog som ikkje kom. Ei heller lite lokaliserbar røyst kom ovanfrå og sa at toget diverre var 45 min. forsinka. Å gje seg til å bruke munn på ei røyst som kjem frå skyene eller der omkring, er noko eg har ovstor respekt for. Eg er van med at røyster ovanfrå kjem frå autoritativt hald. Så vi pakka med oss alt vårt og gjekk over til busshaldeplassen der alt var på stell og i rute. Det same var stoda på sentralstasjonen og vi låg i sengene våre natta igjenom. (Her er det, mest umerkeleg, baka inn ein allusjon til de gamle islendingane som sat heime på garden vinteren over.)

Vinterleg togstasjon, Madeira, here I come!

Den gamle følgjesveinen min på ferder der oppe blant fuglar og englar, flyskrekken, har bleikna noko i det siste, ikkje minst etter at eg las ei ualminneleg teit og tåpeleg bok av Allen Carr (han med røykeslutt-kursa) om korleis ein kan kvitte seg med flyskrekk. Bittert å måtte vedgå at ei språkleg infantil og innhaldsmessig tilbakeståande bok faktisk verka. Eg er ikkje sånn som les banale sjølvhjelpsbøker og ser lyset – vil ikkje! Om flyskrekken har minka, har det skjedd tilsvarande tap av sjølvkjensle. Bittert.

Men etter 4 ½ time i øvre luftlag, landa eg altså udramatisk på Madeira, og for første gong var eg ikkje audmjukt takksam for at eg endå ein gong kunne stå trygt på det vi innbiller oss er fast jord, men som eigentleg berre er eit skal som skjuler glødande, frådande, boblande masser. Vi går i fåre kvar vi går.

Fly har ein tendens til å lande, her på Madeira.

David stod klar med maxi-taxien (eller var det minibussen?) til å ta oss med til Quinta d’Estreito, som låg noko lenger borte frå byen enn vi hadde fått inntrykk av på nettsidene deira. Utsikta var storslagen, det skal dei ha, og ein hyggjeleg velkomst vart det, med gratis madeira på romet, noko vi straks kasta oss over, ettersom det var ver til å sitje på balkongen. Det var og ver til å sitje ute og ete ein noko forsinka lunsj, og der fekk vi det første møtet med dei blide kelnerane som skulle gjere sitt til å kaste glans over opphaldet.

Etter dette måtte dei eldste av oss kvile, medan vi som er fødde etter mai -47 gav oss til å utforske nabolaget. Mi personlege utforsking førte meg til det som verka som eit lite turistinfisert lokalsamfunn.

Utsikt frå første hotell.

Middag kosta vi på oss på Bacchus, den einaste innomhusrestauranten på hotellet, og kalla gourmet-restaurant. Eg trur kanskje ikkje Hotell og restaurantarbeidarforbundet, eller LO for den del, står særskilt sterkt på Madeira. Dei same tre kelnerane var rundt oss og om oss frå morgon til kveld, i vår sjargong den korpulente, den tynne og sjefen. Men det er nok ikkje spesielt pc (og her snakkar vi ikkje om personal computer, men om political correct) å kalle folk korpulente, så la meg heller kalle han Han som ga F i Grete Rode og Fedon Lindberg, heretter forkorta til HSGF. Dei tre rettane våre smakte godt, og rimelege sutalause gjekk vi til sengs den første natt.

Dei som var med på denne turen var først og fremst svigermor mi som fyller nitti i år, og ville ha med dotter og son med ektefeller på framandlandsferd. Ho skulle vere The First Lady (TFL) på denne turen, ikkje urimeleg, ettersom ho betalte det heile. Svigerinne hadde lese om Monte, ein fjellandsby med gilde hagar og gondolbane. Sjåfør David køyrde oss dit neste dag, og vi skjøna at det var dårlege tider for drosjesjåførar då han baud seg til å vente gratis på oss i to timar. Den finaste hagen var ikkje farbar for rullestolbrukarar og den nest finaste berre delvis, så TFL fekk ikkje fullt utbyte av herlegdomane.

Sledekøyring på asfalt var nytt for oss, men her kunne ein altså sitje i ein treslede og verte styrte og losa ned bratte bakkar med hjelp av to menn i stråhatt. To av oss prøvde, vi andre heldt oss til David. Opphavet til denne skikken skal vere at dei rike handelsmennene som budde der oppe i gamle dagar, hadde bruk for å kome seg fort ned til hamna når det var skip i sikte.


Sledekøyring på Madeira-vis.

Vel nede i Funchal by hadde vi god tid til lunsj før karnevalet skulle ta laust. Av alle fortausrestaurantane med innkastarar, valde vi den som hadde tilråding frå ukebladet Hjemmet hengande i ei klype, i trygg forvissning om at Hjemmet neppe kunne ta feil i kulinariske spørsmål. Men dei to som valde lammekotelettar, vart sørgjeleg skuffa. Eg hadde det bra med det assorterte fiskespydet mitt. Heile tida medan vi sat der, passerte karnevalskledde store og små.

Tilråding frå ukebladet "Hjemmet".

David hadde forklart oss akkurat kvar karnevalsopptoget skulle begynne og kvar vi skulle stå. Det var ikkje så enkelt å kome seg i frontlinje med rullestol, så TFL & Son ga seg etter ei stund og tok turen til eit gamalt fort ved sjøen. Vi andre betalte oss inn til tribuneplass.

Det var vel ikkje nett karnevalet i Rio, dette. Kostyma bar meir preg av karnevalsutstyrsindustri i land med billig arbeidskraft, eller heller lettvint heimekonfeksjon. Men stemninga var det ikkje noko å seie på. Då opptoget nærma seg slutten, auka graden av frivolitet. Ein bryllaupsseremoni på eit lasteplan hadde ikkje eit fallossymbol, men ein utsøkt usmakeleg plastikkfallos som sentral utsmykning på altarringen. Ei undrande lita prinsesse på ca fem år vart storøygd vitne til eit par som agerte kopulering med eit raritetsbutikk-kjøpt lem som leverte på storleik, men elles såg ut til å ha sett betre dagar.

Frivol bryllaupsseremoni

Etter dette tok vi vegen gjennom gamlebyen der overivrige restaurantinnkastar opererte tettare enn regnbygene på Nordvestlandet ein typisk julidag i fellesferien. Eg er ikkje ein gjennomført sur person, men hyperaktive restaurantinnkastarar har eg noko imot. Vi ringde til David og åt på hotellet. Kvelden vart avslutta i baren i femte etasje, der vi var einaste kundar med ein overlag blid HSGF som tenarskap.

Den neste dagen delte vi på oss. Eg drog først med hotellets shuttlebus til søsterhotellet for å sjekke ut spa-fasilitetane. Vi har alle vårt. Desse vart fort ferdigsjekka og nådde på ingen måte opp til gullstandarden, Selma-Spa i Sunne. Shuttlebus-sjåføren hadde omsorgsfullt formant meg om kva veg eg skulle ta til byen for ikkje å verte utsett for ein snarleg trafikkdød. Eg lyttar gjerne til røynde folk i slike saker, og kom meg meinlaust til byen etter ein halvtimes vandring.

Eg er ein meir enn ordinært lunsjavhengig person, og no var radaren finstilt på Høveleg lunsjrestaurant. Denne dagen ville eg finn ein restaurant utan ivrig innkastar og speida etter ein stad der kelnerane ”couldn’t care less”. Og dette fann eg. Først stod eg ved menyplakaten utan at nokon brydde seg. Så stod eg ved døra med fleire kelnerar innanfor, framleis heilt usynleg. Etterkvart tok eg direkte kontakt med ein av dei og spurde om løyve til å setje meg. Etter all denne likesæla frå kelnerstanden, rekna eg med at dei hadde mat som selde seg sjølv. Eg bestilte ein lokal fisk med eit så ukjent namn at det var ute av hovudet like fort som eg greidde å uttale det. Men eg må berre legge meg flat og tilstå at måltidet var heilt ordinært, som ein norsk fiskemiddag på 50-talet med det unntak at det var reker i sausen.

Sky denne restauranten. Maten er like

uinteressant som kelnerane er

uinteresserte.

Den store utfordringa vart no å finne bussen til hotellet. Prioritet 1 var gratis shuttlebus, ikkje berre greit å finne att den rette haldeplassen for den som er så 110% kvinnfolk som meg. Tida for shuttlebus kom og gjekk, og eg gav meg til å baske med lokalbuss-saka. Ein skal ikkje klage over solsteik i februar, men frenetisk bussjakt og stikkande sol vart ein noko krevjande kombinasjon, så då eg hadde funne haldeplass for buss 3 og buss 3 til og med kom, og det viste seg at eg ikkje skulle ha gul buss 3, men raudstripete buss 3 frå ein heilt annan haldeplass, var eg mogen for gul drosje attende til Quinta d’Estreito. Drosjesjåfør Roberto var ein prateglad og kunnskapsrik mann, så vi kom gjennom mange emne på turen, ikkje minst finanskrisa som har råka Madeira og. Engelskmannen har vorte påhalden med pengane sine. Dei som lever i eit land Fremskrittspartiet berre kan drøyme om, ser no pensjonssparinga forsvinne i den meir koksgrå enn blå lufta.

Roberto ville gjerne køyre meg fleire gonger, men eg måtte seie at vi for det meste trengde maxi-taxi. ”Then I can give you the number of my friend David”, sa han, som om vi ikkje kjende David allereie! Men så er Funchal å likjast med Drammen når det gjeld storleik, så det er vel ikkje å undrast over at drosjesjåførane kjenner kvarandre.

Gule drosjer med for få oppdrag.

TFL hadde kvilt denne dagen og var no i fin form. Vi sat på balkongen og lengta lite til gamlelandet. Dei tre levada-vandrarane våre kom blide og glade attende. Dei hadde gått og gått, og då det var på tide å kome seg attende til hotellet, gjekk dei på måfå ned ei trapp og kom til ein veg med busstopp, og der kom det akkurat ein buss som skulle til den lokale kyrkja ved hotellet. Herren held hand over sine.

Levada, vasskanal med sti.
Også denne kvelden vart avslutta med Spumante hos HSGF i 5. etasje.

Baren i 5. der HSGF var verten vår kveld etter kveld.

Då femte dag rann opp, hadde vi alt frå nattes tider skjøna at dette var dagen for innandørs aktivitet. Regnbygene som i stor grad let seg stoppe av fjella på Madeira og såleis held seg på nordsida, hadde teke rennfart og kasta seg med største vellyst over den sørlege luten av øya. Vi booka oss på shuttlebussen og bad sjåføren setje oss av på Dolce Vita shoppingsenter. Alt første kvelden var det ein noko tilårskomen herre som nikka til oss med noko meir enn standard vyrdnad. Vi tykte han likna reint påfallande på den kjende, men mediesky nordmannen Fred Olsen, og tenkte kanskje han helste så blidt fordi vi tala norsk. Så vi hadde ei heller harmlaus tidtrøyte med å spekulere på om den venteleg ikkje heilt pengelense skipsreiaren og forretningsmannen kunne opphalde seg på same hotell som lønnsmottakarar frå Norge. Men då vi møtte han på gratis shuttlebus og høyrde han snakke engelsk med svenskane, fann vi ut at det nok var ein kloning, berre.

Dei to herrane i følgjet fekk beskjed om å utstyre seg med Gore-Tex og paraply og tråle eit av damene avgrensa område for å finne hotell til dei tre siste nettene. Damene brukte regntida på shoppingsenteret og fekk i stand ein slags Bli-ny-dag for TFL. Herrane tok jobben på ramme alvor og tråla hotell i to-tre timar. Til slutt fekk vi melding om at avtalen var i boks. Etter å ha saumfare det eine marmorpalasset etter det andre, fann dei eit hotell med knirk i golvet, og der ville dei bu. Finanskrisa har som nemnt råka øya, og dei klarte å få The George Bernard Shaw-suite og to rom med seafront-balkong til ein avgjort akseptabel pris. Så det var berre å flytte neste morgon.

HSGF var ikkje på jobb denne siste kvelden på d’Estreito, og lageret av spumante i vår prisklasse var tømt, så vi måtte gje oss til å utforske ymse årgangar madeira assistert av ein skrinn, men rimeleg venleg kelner. Empirisk forskning viste at 15 år gammal madeira er betre enn fem år gamal, og den ti år gamle er om lag midt på treet.

Dei eldste er best.

David var synleg imponert då han neste morgon fekk æra av å køyre oss til Reid’s Palace, det faste hotellet til Winston Churchill i åra etter krigen. Det er vel mogleg at vi i fakter og utsjånad ikkje kan mistenkjast for å ha vakse opp i omgjevnader tilsvarande Blenheim Palace.

Reid's Palace, kongen på haugen.

Eit talrikt concierge-korps tok mot oss, og TFL fekk spesiell service, det skulle berre mangle. Heisdørene på Reid’s var i smalaste laget for rullestol, men med noko lirking gjekk det bra. Det mangla i alle fall ikkje på god vilje. Etter å ha installert oss, fann vi fram til rimeleg lunsj på ein italiensk restaurant, utskeiinga i matvegen utsette vi til kvelden. Før middag kroa vi oss på George Bernard Shaw-terassen i solnedgang. 15 år gamal madeira smakte vel så bra her.

GBS-balkongen
Frukosten på Reid’s skal ikkje nokon, ikkje ein gong under tortur, trur eg, få meg til å seie noko vondt om. Vi var allereie blitt vane med ”champagnefrukost”, dvs. musserande vin, venteleg med kvantumsrabatt, men her steig kvaliteten på det musserande, og elles fòr den rotnorske tankegangen straks attende til ”dei kostelegaste rettar” slik dei vert skildra i folke-eventyra. Vi gav oss god tid og sørgde for ”value for money”. Men ein slange i paradiset greidde eg sanneleg å finne her og: gjester som ikkje visste å kle seg sømeleg! Det finst ikkje ei dame på jorda som kler knelange, vide shorts, og for damer over 50 burde det eksistere forbod, strengt handheva. Om ein no tykkjer at shorts er eit høveleg plagg for terrengvandring, kan ein vel koste på seg det eine minuttet det tar å skifte etter frukost? Eller vurdere noko meir kledelege substitutt som piratbukse, sportsbukse meed snøring under knea eller såvore. Og kva med menn og shorts? Kort fortalt: I ein vakkert avstemt frukostsal med asurblå havutsikt og ein hage det tar seks gartnerar å halde orden på, er ikkje synet av hårete mannelegger og skranglete kne noko som fører ein endå eit hakk opp på estetikkhimmelen. Hercule Poirot ville aldri ha tedd seg slik, aldri! Lord Baden Powell gjekk vel i shorts. Grøssevibber.

Dei tre dedikerte levadavandrarane ville også i dag ut på tur, så vidt eg kunne observere, ikkje sur, medan TFL og eg gjerne heldt oss på hotellet. Vi la rett nok inn ei lita vandring i nærmiljøet, der vi fekk erfare kor låga kantar det skal til før det blir eit lite rullestolproblem. Og no skulle eg gjerne kunne seie at vi berre skal fokusere på det positive, to tempererte symjebasseng, dei vakraste salongar, ein velstelt hage (seks heiltidstilsettet gartnarar), service-innstilt stab, vakre baderom – og meir i den lei, men vi opplevde nok ørlite tristesse og denne dagen. Eg hadde vore i nærmiljøet på restaurantjakt, og funne meir enn to som tyktest brukbare. Så då levadavandrarane var attende og vi hadde utfalda oss i Das (eller Dem?) Wohltemperierte Basseng og nytt klarert madeira på G.B. Shaw sin bølgjesusande balkong, drog vi på matjakt. Vi landa på noko som tyktest lovande: Fiskerestaurant med levande sjødyr i glasbur, nydaude fiskar lekkert anretta på is og personale som verka som dei hadde peiling. Men det hadde dei altså ikkje. I etterkant kjende vi oss lurte til å bestille fiskeanretning for 2x2. Skaldyra bar preg av å ha vorte resirkulerte i meste laget i løpet av kvelden, fisken var godt steikt/kokt og vart ikkje merkbart betre av å få ligge og kolne på overdimensjonerte fiskemat. Eg slo frampå om ein euro i driks for å markere misnøye, men svoger meinter at om lag det halve var eit tydelegare signal. På heimveg gjekk svigerinne og eg innom Tokos for å bestille til neste kveld. Vi ville nødig ha reprise.

Fiskerestaurant, vonar han aldri kjem i "Hjemmet".

Dagen etter var det søndag, ein i og for seg venlegsinna dag som ein i følgje tradisjonen skal halde heilag. Og det var vel ikkje særskilt mykje vi gjorde for å bryte heilagdagsfreden. Vi hadde no lært at ein bør ha rikeleg tid til frukost på Reid’s og vi gjorde vårt beste – som kan vere identisk med det verste for Reid’s. Og det skal dei ha: like blide om dei så hadde gjester som brukte to timar på å få mest mogleg ut av frukostbuffèen.

Reid's-frukost

Dette var den siste heile dagen vår på Reid’s og det høvde oss så vel å rusle rundt og gjere ingenting (jfr. Heilagdagsfred). Etter litt rusling og tusling, vart vi med på guida hagevandring, så tusla vi meir, til det vart på tide med, ikkje nett det siste måltid, men det siste restaurantbesøk. Sjølen på Tokos hadde vel fått ei rad med alfabetdiagnosar om han hadde vist seg i den norske skolen, men her var han sin eigen herre og utøvde herrestatusen med nådelaus hand over dei unge tilsette, eg meinte å kunne skimte eit varmt hjarte på djupna, men sikker er eg ikkje. Signor Philip varta i alle fall opp gjestene sine. Dei unge kelnarane fekk bere maten ein meter eller så ut på golvet, og så overtok han sjølv og sørgde for å oppvarte kvar einaste gjest in persona. ”Til pikene hadde han skjemtsomme ord” (Terje Vigen), dei mannlege gjestene hadde heller ikkje grunn til å kjenne seg forsømde. Maten smakte, og det vart ei lystig avslutning på Madeira-opphaldet..

http://www.restaurantetokos.com/ "Sjølen" poserer.


Neste morgon var det siste allting, siste sjampanjefrukost, siste hagevandring, siste innomhusvandring osv. Men vi hadde hatt ei fin veke og fann vel ut at fleire vekers luksusliv kanskje ikkje var så om å gjere. Det mest sensasjonelle som hende denne dagen var at eg fann ein tapetkniv på golvet i SAS-flyet. Eg vart ikkje arrestert og kom meg vel heim.

Lite glimt av hagen på Reid's