Bokstaven X står, som så mange matematikkelevar så smerteleg erfarer, for det ukjende. Og ukjent det var det meste i grendene våre. Eg var ein retteleg lesehest som barn, og mange mysterium vart ikkje oppklåra før eg var godt og vel vaksen. Med unntak for ein del av bøkene frå Norsk Barneblads Forlag, var det sjeldan handlinga i bøkene gjekk føre seg på stader som kunne minne om småbrukarmiljø på Sunnmøre. Dei hadde lysthus i bøkene og buksbomhekk og rhododendron. Det siste uttala eg for meg sjølv med trykk på andre staving og tykte det var eit støvandes ord. Eg forstod vel at det refererte til noko som høyrde til planteriket, men eg hadde vanskeleg for å sjå for meg ein vekst som fortente slikt eit suggererande namn. Og fascinasjonen frå barndommen stod ikkje over møtet med røyndommen. Ein levande rhododendron vart berre ein bleik atterglans av fantasibiletet.
Rhododendron, heller kvardagsleg, spør du meg.
Og lysthus – aldri om eg skjøna noko meir enn ar det var eit slags hus i ein velstelt hage. Lysthus, eit hus der ein kunne gjere det ein hadde lyst til? Eller eit hus der ein sat og såg lyst på livet? Kanskje både det eine og det andre? Det var så lite illustrasjonar i barnebøkene før i tida, så det gjekk år og dag før eg så å seie fekk syn for segn.
Lysthus, i noko meir rufsete miljø enn det eg fekk inntrykk av i bøkene.
Det hende og at det forvilla seg ein og annan utlending fram på Dalen. Aud og eg fekk ei skrekkoppleving ein gong ein bil med framandvorne skilt stoppa ved oss, og ein mann peikte nedover Dalen og sa ”osta, osta”. Vi sprang det vi var gode for medan vi såg for oss alle dei pinslene ein framandkar som ikkje ein gong kunne snakke reint, måtte vere i stand til å påføre oss. Det gjekk mange år med mental bearbeiding av denne fårefulle hendinga før eg skjøna at mannen rett og slett ville ha stadfesta at han var på veg til Ørsta.
Men eg opplevde og tryggare og meir udramatisk kontakt med utlendingar då det viste seg at eg rett og slett hadde slekt i utlandet! Ein fjern slektning frå Ålesund hadde utvandra til Esbjerg, altså utom grensene til fedrelandet. Andre kunne skryte på seg Amerika-slekt, men utland var utland, var no mi oppfatning av dette. Eg hadde vel knapt visst om denne slektsgreina før den dagen ho Anna frå Mauseidvågen kom med danskar til gards, utlendingar altså, som sat i stova vår og drakk kaffi! Far leigde han Pe-Per til å køyre dei opp Vatnesvingane og nedatt, og for ei glede det var å sitje der og kjenne seg på trygg heimebane medan framandlandsdama reint bleikna vekk av skrekk.
Utsyn frå oppe i svingane
At den vesle jenta frå fremst fram på Åmdalen seinare skulle overnatte på Weisses Rössl am Wolfgangsee (ønskekonserten), eller am Weissen Rössl, om ein av tysklærarane mine framleis skulle vere lesefør, handmate kenguruar i Australia, gå gjennom Checkpoint Charlie, vitje Auschwitz og Sachsenhausen, stå på Speakers Corner i London, vitje gruvedikstrikta i Wales, Anne Franks hus i Amsterdam, lære seg prutekunst i Arab District i Singapore, nei det har så storlegen overgått det eg kunne finne på å tenkje meg. Verda i bøkene var ei, heimeverda ei anna, og ein hadde vel ikkje så mykje von om at dei to ein gong skulle møtast.
Ingen kommentarer:
Legg inn en kommentar