Ørsta frå A til Å, del 28 - Ø

Bokstaven Ø kan sjølvsagt stå for Ørsta, sjølvsagt kan han det. Men eg får ei kjensle av å hoppe etter Wirkola, eller meir presist: etter sambygdingar som Ivar Aasen og Anders Hovden. Så eg skriv heller om øl. Øl er ikkje kva som helst handelsvare i ei bygd som Ørsta, ølet kan lett finne sin plass i følgjande definisjon av kultur, sitert frå bokmålsutgåva av læreboka Torget (samfunnslære):


Kultur er noe vi lærer.
Kultur er noe mennesker har sammen.
Kultur er noe som forandres over tid.
Kultur er noe mennesker strides om.

Ein kan i alle fall trygt seie at øl i Ørsta er noko det har vore strid om. Sjølv er eg ingen ølhund, men eg har i alle fall registrert at det no er øl å få i butikkane i Ørsta og. Ja, denne samarbeidsregjeringa, eller Bondevik-regjeringa, sanneleg har dei fått opna kranene. Pol i Hovden og ølsal i Ørsta, bygda som i min ungdom hadde eit gjerde tvers gjennom spisesalen på hotellet for å hindre ørstingane i å kome i kontakt med øl, og det som verre var.

Det var ein gong målsak, fråhaldssak og venstresak gjekk i hop, men det går visst att og ned med heile alliansen. Den første gongen eg vitja dei nynorske festspela ved kultursentret, vart publikum stendig mint om at amfi-området ikkje skulle tilsjaskast med rusande drykk. Sist eg var der, vart publikum beint fram oppmoda til å ta med seg glas og flasker frå baren til amifiet i dei mange og lange pausane i underhaldninga.

Nynorsk kultursentrum

Og kva verknad har så dette på den gamle ølbryggjingskunsten, nedervd gjennom generasjonar? Det veit eg sant å seie ikkje, og heller ikkje veit eg om denne heimebryggjinga alltid var så stor ein kunst, det var vel meir som eit slag husflid å rekne. Nordfjordingar har alltid gjeve seg betre tid til kunstnarlege syssler enn sunnmøringane, så der dreiv dei visst med bryggjing av dei meir kunstferdige slaget.

Dette var vel helst å rekne som profesjonelt utstyr for dei med ambisjonar.

Ølbryggjing var ei heilt og fullt kjønnsdelt sysselsetjing, så eg har berre andrehands opplysningar å kome med, men noko av det må vel seiast å kome frå godt informerte kjelder.

Kor mange nykonfirmantar har ikkje teke med seg ei meierispann og høvelege mengder gjær og sukker og gøymt det heile i ei utløe eller i skogen ein stad, godt ute or augnesyna. Det var sjølvsagt ikkje berre å rane spiskammerset til mor for det ein trengde av sukker og gjær, nei her måtte ein fare varsamt fram, gjerne vere fleire i lag og få tak i litt her og litt der.

Og så var det å vente i spaning ei veke eller to til den illeluktande gjærsupa kunne testast. Her måtte ein heve seg over bouquet og aroma, skulle ein gje seg til å lukte før ein smakte, kunne ein reint miste modet. Det einaste interessante var: verka det? Ut frå det ein no veit, skal innstillling og forventning ha mykje å seie for rusopplevinga. Dermed kan det vel vere at modet stundom voks noko i utakt med alkoholprosenten.

Det vart sagt at om det var kvalitetsbrygg, skulle ein kunne lese Møre-Nytt gjennom ølglaset. Eg veit ikkje om det hende så ofte.

Men rett som det var, vart heimebrygget sanneleg sterkt nok. Ein og annan forvilla austlending har nok smerteleg fått røyne at det ikkje berre var å hive innpå tre-fire halvlitrar og vere godkar etterpå. Elles var det gjerne romsleg emballert det ein tok med seg på laurdagskvelden, ei femliters plastkanne var rekna som ei høveleg bør. Venteleg skulle ein då vere i stand til å by andre på ein smak attom nova på eit eller anna Hus.

Slik kan det gå om ein driv med ovdrikking!